Dat lezen voor de lijst op de middelbare school, vonden jullie dat ook zo verschrikkelijk? Ik wel in ieder geval. Hoeveel ik ook van lezen houd, ook toen al, dat hele verplichte lezen was helemaal niks voor mij. Zodra het een verplichting wordt, is er ineens helemaal niks meer aan. Vooral het feit dat de boeken die je mocht lezen zo’n beperkte selectie was, stond me erg tegen en dan moest ik op mijn school ook nog uit verschillende tijdperken en van verschillende moeilijkheidsgraden een boek gelezen hebben, waardoor de keuze nog beperkter werd. Nee, die periode van de vierde, vijfde en zesde klas van het VWO was een periode dat ik helemaal niet zoveel plezier meer had in lezen. Gaat dat hele ‘lezen voor de lijst’ dan niet een beetje zijn doel voorbij.
Natuurlijk ik zal de eerste zijn om toe te geven dat lezen enorm belangrijk is. Voor iedereen en voor alle leeftijden. De vraag is alleen of de leeslijst nou dé manier is om jongeren aan het lezen te krijgen. Ik heb namelijk het idee dat het juist averechts werkt. Als iemand die zo van lezen houdt als ik al veel minder zin krijgt om te lezen, hoe zit dat dan met middelbare scholieren die lezen sowieso al vreselijk vinden. Die ga je volgens mij echt niet aan het lezen krijgen met die boeken die je voor je lijst mag lezen.
Wat mij betreft zou het al een hele grote vooruitgang zijn als de lijst met te lezen boeken wat verder uitgebreid zou worden en het hele idee van dat het verplicht hoogstaande literaire werken moeten zijn die gelezen mogen worden voor de lijst. Natuurlijk is het bijbrengen van literatuurgeschiedenis belangrijk en moet iedereen hier wel het een en ander van weten. Ik had echter het idee dat alle boeken die ik voor mijn lijst mocht lezen zich jaren geleden afspeelden en dan ook nog eens met veel oudere en volwassenere personages, waardoor het totaal niet overeenkwam met mijn belevingswereld.
Ik denk dat je jongeren veel meer aanspoort om te gaan lezen als je ze boeken laat lezen die meer aansluiten bij hun belevingswereld. Met personages van hun eigen leeftijd die dingen meemaken die zij zelf ook mee zouden kunnen maken. Natuurlijk hoeft niet meteen elk boek goedgekeurd te worden voor de lijst, maar een goed Young Adult boek met een goede, duidelijke en belangrijke boodschap, kan naar mijn mening veel meer bereiken dan het verplicht lezen van De aanslag van Harry Mulisch of Turks fruit van Jan Wolkers.
Wat las ik zelf eigenlijk voor mijn lijst?
Zoals ik aan het begin al schreef, was mijn school best wel streng met wat je wel en niet mocht lezen. Zo had je bijvoorbeeld een lijst met ‘driepunters’, iets makkelijkere boeken en een lijst met ‘vierpunters’, ingewikkeldere boeken. Van de ‘driepunters’ mocht je maar een beperkt aantal lezen en de rest moest van de lijst met moeilijkere boeken komen. Daarnaast was Oeroeg verplicht voor iedereen en moest je één middeleeuws en één negentiende eeuws boek lezen. Heel ingewikkeld allemaal en ik word er ook al weer moe van als ik het zo schrijf. Het was dus een heel gepuzzel om aan al deze voorwaarde te voldoen en dan ook nog te proberen de leukste boeken er uit te pikken.
Ik wil wel even gezegd hebben dat ik heus niet elk boek dat ik voor mijn lijst las verschrikkelijk was. Ik heb ook best een aantal goede boeken gelezen en twee van mijn favoriete boeken zijn boeken die ik voor mijn lijst gelezen heb en die ik anders misschien nooit gelezen had. Zo is Een schitterend gebrek van Arthur Japin echt een heel mooi en ontroerend boek, dat ik zelfs nog niet zo heel lang geleden opnieuw gelezen heb. Ook de Engelenmaker van Stefan Brijs is een geweldig boek, dat ik las omdat mijn Nederlands docente daar zo ontzettend enthousiast over was. Ik heb zeker geen spijt dat ik toen voor dit boek gekozen heb, want ik hou echt van het verhaal en de onderliggende boodschap van dit boek.
Voor de rest, heel eerlijk kan ik niet enorm enthousiast zijn over de boeken die ik las. Of dat nou kwam omdat ik gewoon niet zo goed tegen die verplichting kon of omdat ik de boeken nou gewoon echt niet zo heel interessant vond dat weet ik niet. Sommige boeken zou ik misschien nog wel een tweede kans willen geven nu ik wat ouder ben. Misschien spreken ze mij nu misschien wat meer aan, omdat de verhalen zich misschien iets meer in mijn belevingswereld afspelen.
In ieder geval denk ik dat het hele ‘lezen voor de lijst’ er voor mij persoonlijk voor gezorgd heeft dat ik een aantal jaar wat minder enthousiast was om te lezen en dat dat mijn nou juist niet de bedoeling lijkt van het literatuuronderwijs op de middelbare school. Naar mijn idee is het oorspronkelijke doel namelijk juist om jongeren aan het lezen te krijgen en dat doel wordt volgens mij een beetje voorbijgeschoten door de verplichting van het lezen van boeken waar middelbare scholieren zich totaal niet mee kunnen identificeren.
